Czym są stomatopatie protetyczne?
Stomatopatie protetyczne to zespół zmian patologicznych w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, wynikających z użytkowania protez zębowych. Zmiany te mogą przyjmować różne formy, od stanów zapalnych po nadżerki czy przerosty tkanki. Najczęściej występują w miejscach kontaktu protezy z błoną śluzową i mogą wpływać na komfort pacjenta oraz jakość życia.
Rodzaje stomatopatii protetycznych
1. Zapalenie błony śluzowej
Najczęstsza postać stomatopatii protetycznej, charakteryzująca się zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem błony śluzowej. Może być wynikiem:
- Urazu mechanicznego (np. niewłaściwie dopasowanej protezy),
- Infekcji grzybiczej (np. wywołanej przez grzyby np. Candida albicans),
- Długotrwałego noszenia protezy bez przerwy nocnej.
2. Hiperplazja (przerost) błony śluzowej
Charakteryzuje się nadmiernym rozrostem tkanki, najczęściej w wyniku przewlekłego drażnienia przez protezę. W skrajnych przypadkach może wymagać interwencji chirurgicznej.
3. Alergia kontaktowa
Mogą wynikać z uczulenia na materiały używane do wytwarzania protez (np. metale, akryl, barwniki). Objawy obejmują swędzenie, pieczenie i zaczerwienienie w miejscu kontaktu uzupełnienia protetycznego z tkankami jamy ustnej.
4. Stomatopatie protetyczne o etiologii mieszanej
Powstają w wyniku kilku czynników jednocześnie, np. urazu mechanicznego i infekcji.
Objawy stomatopatii protetycznych
Objawy mogą być różne w zależności od rodzaju stomatopatii, ale najczęściej należą do nich:
- Zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej,
- Ból lub dyskomfort podczas użytkowania protezy,
- Pieczenie lub swędzenie w jamie ustnej,
- Nadżerki, owrzodzenia lub przerosty tkanki,
- Nieprzyjemny zapach z ust.
Kogo dotyczą stomatopatie protetyczne?
Stomatopatie protetyczne dotyczą głównie osób korzystających z ruchomych protez zębowych, zarówno całkowitych, jak i częściowych. Szczególnie narażone są osoby:
- Starsze, u których naturalne procesy starzenia wpływają na zmiany w strukturze kości szczęki i żuchwy oraz tkanek miękkich jamy ustnej,
- Z nieprawidłową higieną jamy ustnej oraz higieną protez,
- Ze skłonnością do alergii,
- Z obniżoną odpornością (np. z powodu chorób przewlekłych w tym cukrzycy).
Leczenie stomatopatii protetycznych
Leczenie zależy od rodzaju i nasilenia zmian, ale zazwyczaj obejmuje:
1. Usunięcie czynnika sprawczego
- Korekta protezy (dopasowanie jej przez stomatologa),
2. Leczenie farmakologiczne
- Stosowanie preparatów przeciwgrzybiczych (np. nystatyny w przypadku kandydozy),
- Maści przeciwzapalnych w przypadku miejscowych zapaleń.
3. Interwencje chirurgiczne
- Usunięcie zmienionych (np. przerośniętych) tkanek, gdy jest to konieczne.
4. Terapia alergii
- Wymiana protezy na wykonaną z materiałów niealergizujących pacjenta.
Profilaktyka stomatopatii protetycznych
Aby zapobiegać rozwojowi stomatopatii protetycznych, należy przestrzegać kilku zasad:
- Higiena jamy ustnej i protez - regularne mycie protez specjalnymi szczoteczkami oraz stosowanie środków do dezynfekcji protez.
- Regularne wizyty kontrolne u stomatologa - pozwalają na wczesne wykrycie i korektę nieprawidłowości w dopasowaniu protezy.
- Przerwy w noszeniu protezy - zaleca się zdejmowanie protezy na noc, aby pozwolić błonie śluzowej na regenerację.
- Unikanie czynników drażniących - takich jak palenie tytoniu czy spożywanie bardzo gorących i pikantnych potraw.
- Dbanie o ogólny stan zdrowia - leczenie chorób ogólnoustrojowych i wspieranie odporności organizmu.
Stomatopatia protetyczna jest częstym problemem wśród użytkowników protez zębowych, ale ich wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą znacznie poprawić komfort pacjenta. Kluczowa jest profilaktyka, obejmująca dbałość o higienę, regularne wizyty u stomatologa oraz unikanie czynników drażniących. Właściwe postępowanie pozwala na utrzymanie zdrowia jamy ustnej i uniknięcie poważniejszych powikłań.
