Progenia to wada zgryzu, która wiąże się z nieprawidłowym ustawieniem zębów oraz zmianą rysów twarzy. Występuje wskutek nadmiernego rozwoju żuchwy w kierunku przednim. Cechą charakterystyczną jest wysunięcie brody i dolnej wargi. Negatywnie wpływa ona na zęby i stawy skroniowo-żuchwowe, dlatego zawsze wymaga leczenia.
Co to jest progenia?
Progenia jest doprzednią wadą zgryzu, której cechą charakterystyczną jest wysunięcie brody i dolnej wargi. Często występuje wraz z prognatyzmem, czyli nadmiernym rozwojem żuchwy lub szczęki i żuchwy. Wtedy też żuchwa jest wydłużona i zwiększa się jej kąt.
Wrodzona wada zgryzu
Progenia jest wadą o podłożu genetycznych, dzięki czemu może być diagnozowana i leczona już u dzieci. Często występuje rodzinnie, dlatego jeśli pojawiła się u rodzica u rodzeństwa, warto zdiagnozować dziecko w jej kierunku.
Nadmierne wysunięcie żuchwy
Nadmierne wysunięcie żuchwy obserwowane w progenii skutkuje nachodzeniem zębów dolnych na górne. Jeśli wada występuje razem z prognatyzmem, rozwija się tak zwana warga habsburska. Upośledza ona funkcje odgryzania i żucia, a także wpływa na wygląd zewnętrzny.
Nieprawidłowy zgryz i jego konsekwencje
Progenia wywołuje dolegliwości bólowe, utrudnia spożywanie posiłków, może przyczyniać się do stłoczenia zębów. Pacjenci w większym stopniu narażeni są na rozwój próchnicy i chorób dziąseł. Problematyczna jest także zmiana wyglądu twarzy, która może obniżać samoocenę.
Przyczyny progenii
Za rozwój progenii odpowiadają geny, które warunkują położenie zębów, żuchwy i warg. Wada może się też rozwinąć wskutek zbyt długiego używania smoczka, zbyt późnego wprowadzenia do diety pokarmów stałych, spożywania papkowatych posiłków, zbyt długiego karmienia butelką.
Uwarunkowania genetyczne
Jeśli progenia występuje u jednego z rodziców, istnieje prawdopodobieństwo, że rozwinie się również u dziecka. Podobnie w przypadku, gdy wadę zdiagnozowano u rodzeństwa. Wtedy też nie należy czekać, aż pojawią się pierwsze, widoczne objawy. Progenia u dziecka wymaga leczenia, aby zapobiec skutkom ubocznym.
Wpływ diety i nawyków
Progenia może rozwinąć się u dziecka, które przyjmuje posiłki w formie papek. Od 6. miesiąca powoli powinno się wprowadzać do diety stałe produkty, których spożywanie ma wpływ na prawidłowy rozwój żuchwy. Progenią może skutkować również zbyt długie używanie smoczka i butelki do karmienia.
Objawy progenii
Progenię trudno rozpoznać u dziecka, natomiast w rozwoju choroby obserwujemy charakterystyczne zmiany rysów twarzy. Objawami są też ból żuchwy i trudności w gryzieniu pokarmów.
Zmiany rysów twarzy
W przebiegu progenii dolna warga nachodzi na górną, dlatego charakterystyczna dla tej wady jest nadmiernie wysunięta broda. Zwykle jest to pierwszy objaw, który skłania do wizyty u stomatologa.
Trudności z odgryzaniem i gryzieniem
Upośledzenie funkcji odgryzania, gryzienia i żucia są kolejną cechą charakterystyczną progenii. Objawy te mogą być na tyle problematyczne, że pacjent zaczyna przyjmować posiłki w formie półpłynnej lub płynnej.
Problemy z oddychaniem i mową
Progenia może powodować problemy z właściwym przepływem powietrza, zwiększając podatność na infekcje. Ponadto skutkuje zaburzeniami pracy aparatu mowy - pacjenci mówią niewyraźnie, nie są w stanie wypowiedzieć niektórych głosek.
Dolegliwości bólowe i problemy ze słuchem
Ból w okolicach żuchwy jest typowym objawem progenii. Zaburzenia pracy stawów skroniowo-żuchwowych powodują też problemy z utrzymaniem równowagi i słuchem.
Konsekwencje zdrowotne progenii
Progenia wywiera niekorzystny wpływ nie tylko na wygląd zewnętrzny, ale wywołuje też szereg konsekwencji zdrowotnych.
Choroby przyzębia i ryzyko próchnicy
Pacjenci z progenią narażeni są na rozwój próchnicy i chorób przyzębia. Choć stomatologia zachowawcza dysponuje coraz bardziej zaawansowanymi metodami leczenia, najważniejsze jest wyeliminowanie przyczyny.
Wpływ na stawy skroniowo-żuchwowe
Niefizjologiczne ruchy żuchwy wiążą się z dolegliwościami bólowymi, trzaskaniem i przeskakiwaniem w stawach. Z upływem czasu problem nasila się, powodując ból głowy i kręgosłupa.
Problemy z ogólnym samopoczuciem
Progenia negatywnie wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne. Pacjenci, którzy nie stosują właściwej diety, mogą mieć niedobory pokarmowe. Dolegliwości bólowe, problemy ze słuchem czy nawracająca próchnica obniżają natomiast komfort życia.
Diagnostyka progenii
Diagnozę stawia ortodonta, po przeprowadzeniu wywiadu w kierunku uwarunkowań rodzinnych oraz wykonaniu badań.
Metody oceny nieprawidłowego zgryzu
W diagnostyce progenii pomocny jest test czynnościowy, ortodonta może też zlecić badanie radiograficzne. Analiza zdjęć i przeprowadzenie pomiarów umożliwiają ocenę rodzaju wady zgryzu.
Znaczenie wczesnej diagnostyki
Progenia nie ustępuje samoistnie, dlatego ważne jest jak najszybsze jej zdiagnozowanie. Umożliwia ono wdrożenie leczenia już we wczesnym dzieciństwie, ograniczając tym samym występowanie objawów.
Leczenie progenii
We wczesnej fazie rozwoju wady leczenie opiera się na zastosowaniu aparatów ortodontycznych. Natomiast pełne usunięcie progenii możliwe jest wyłącznie dzięki operacji.
Terapia chirurgiczno-ortodontyczna
Ze względu na to, że progenia diagnozowana jest przeważnie późno, konieczne staje się połączenie terapii chirurgicznej i ortodontycznej. W leczenie może być też zaangażowany protetyk.
Operacyjne skrócenie żuchwy
U większości pacjentów zastosowanie aparatów ortodontycznych nie jest wystarczające przy wadzie, jaką jest progenia. Operacja pozwala skrócić żuchwę i dopasować ją do ustawionych wcześniej ortodontycznie zębów. Leczenie chirurgiczne jest długie i skomplikowane, ale przynosi pożądane rezultaty.
Rola aparatów ortodontycznych
Leczenie chirurgiczne najczęściej nie jest wystarczające, dlatego ortodonci rekomendują noszenie specjalnych aparatów. Stosuje się je również u dzieci, które leczone są tylko w ten sposób. Choć terapia trwa zwykle około 2 lata, patrząc na zdjęcia - progenia przed i po - warto ją podjąć.
